NA DANAŠNJI DAN: Obeležava se 331. godina od Bitke kod Slankamena i Preobraženje Gospodnje

Bitka kod Slankamena se vodila u blizini istoimenom srpskom naselju Slankamen u današnjoj pokrajini Vojvodini, a tada na prostoru Sremskog sandžaka Otomanskog carstva, na dan 19. avgusta 1691. godine.
Sa jedne strane su bili Turci Osmanlije, a sa druge hrišćanske snage Svetog rimskog carstva, kojim su tada već uveliko vladali Habzburzi.

19. avgusta hrišćanski vernici takože obeležavaju Preobraženje Isusa Hrista. U pravoslavlju ovaj praznik se ubraja u 12 velikih Hristovih praznika.
Praznik je posvećen sećanju na događaj Hristovog preobraženja na gori Tavor kada on najavljuje svoje potonje stradanje i slavu.
Preobraženje je u pravoslavlju poznato i kao letnje Bogojavljenje, jer su se i tada otvorila nebesa i začuo glas Boga Oca – “Ovo je Sin moj ljubezni…njega poslušajte”. Preobraženje pada uvek u vreme Gospojinskog posta, pa su zato posne i pravoslavne trpeze.
U narodu se smatra da je Preobraženje dan kada se poslednji put kupa u rekama, jer se za ovaj praznik vezuje i smena godišnjih doba.

20.000 Austrijanaca pod zapovedničkom palicom markgrofa Badenskog i 10.000 Srba kojima je zapovedao podvojvoda Jovan Monasterlija, sukobili su se 19. avgusta 1691. godine kod Slankamena sa nadmoćnom turskom vojskom. Bila je to jedna od najvažnijih hrišćanskih pobeda koje su vodile ka vraćanju Osmanlija u Malu Aziju.

Između Starog i Novog Slankamena, na brdu Mihaljevci, tog avustovskog dana došlo je do sukoba između austrijske i turske vojske. Ovo je jedna od značajnijih bitaka Velikog bečkog rata (1683−1699) koji je označio prekretnicu u austro-turskim odnosima i kraj vladavine Osmanlija u Panoniji.

Iako brojčano slabija, pobedu je izvojevala austrijska vojska a u bici je pored mnogih osmanskih vojnika poginuo i predvodnik turske vojske veliki vezir Mustafa Ćuprilić.

Trijumfu austrijske vojske u velikoj meri doprinelo je i učešće oko 10.000 vojnika srpske milicije pod zapovedništvom podvojvode Jovana Monasterlije.

Obelisk posvećen ovoj bici, visok 16 metara, podignut je 1892. godine na visu iznad Slankamena. Tom je prilikom orkestrom dirigovao Stevan Mokranjac, a sam spomenik krase stihovi Jovana Jovanovića Zmaja.

Oni glase: “I hvala i slava junacima vrlim, padom uzdignuti smrću neumrlim”.